تبیین الگوی طبیعت‌گردی و کاهش فقر در روستاهای منتخب شرق استان سمنان: مطالعه‌ای کیفی

این مقاله بر فرایند طبیعت‌گردی و کاهش فقر در روستاهای منتخب شرق استان سمنان (قلعه بالا، ابر و رضاآباد) متمرکزشده است؛ بنابراین سعی شده است تا تجربه زیسته طبیعت‌گردی و کاهش فقر این روستاها از طریق نظریه زمینه‌ای (نسخه اشتراوس و کوربین) مطالعه شود. بدین منظور از بین ذی‌نفعان طبیعت‌گردی و کاهش فقر (فقرا، گردشگران، فقرای از فقر خارج‌شده، مدیران دولتی، مدیران محلی و ساکنان عادی روستاهای منتخب)، 30 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته و عمیق، مشاهده‌های نیمه ساختاریافته و یادداشت‌های و تشکیل گروه‌های بحث جمع‌آوری گردیده است. برای تحلیل داده‌ها از کدگذاری سه مرحله‌ای (باز، محوری و انتخابی) در محیط نرم‌افزار MAXQDA10 استفاده گردید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که فقرا در واکنش به نگرانی مشترک طبیعت‌گردی ناپایدار از راهکار اساسی تلاش برای مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با طبیعت‌گردی استفاده نمودند. این راهکار یک فرایند چندبعدی شامل؛ تلاش برای مشارکت در مشاغل رسمی، تلاش برای مشارکت در فعالیت‌های غیررسمی، تلاش برای یادگیری و افزایش مهارت‌ها بود. حمایت‌ها و ظرفیت‌های طبیعت‌گردی منطقه تسهیل‌کننده و طبیعت‌گردی ناپایدار بازدارنده‌ای راهکارها بودند. درنهایت پیامدهای این فرایند کاهش نسبی فقر در سه مسیر مستقیم، غیرمستقیم و اثرات پویا بود.